در این مقاله قصد داریم در حوزه موضوع بازسازی آزمایشگاه نکات و موارد مهمی را با یکدیگر مرور کنیم و به اهمیت این مسئله و نیز تا حدودی به امور عملیاتی و اجرایی آن بپردازیم. آزمایشگاه ها مراکزی هستند که مدیران آن ها به واسطه فعالیت های ویژه، منحصر به فرد و حساسی که در آن ها صورت می پذیرد، همواره می بایست اصول و مقررات خاصی را از اصول بهداشتی گرفته تا اصول مرتبط با ساختار فضاهای درونی آزمایشگاه را مد نظر داشته باشند. امروزه آزمایشگاه های بسیاری در سطح کشور فعالیت می کنند که استانداردهای بین المللی ساختار آزمایشگاه در آن ها لحاظ نشده است، هر چند این مسئله موجب عدم فعالیت یا عدم تخصیص مجوز به ادامه فعالیت آن ها نخواهد شد. در واقع مسئله اصلی این است که هر شغل و فعالیتی، چنانچه مطابق با پیشرفت های روز، تغییرات مرتبط با در خود اعمال نماید، سطح بهره‌وری خود را ارتقا خواهد داد و اگر این نگاه را به کل جامعه بسط دهیم، متوجه خواهیم شد که پیشرفت و ارتقای سطح عملکرد و بهره‌وری صنف های مختلف فعال در سطح جامعه، تأثیر مستقیم و شایان توجهی بر پیشرفت و توسعه یک کشور خواهد داشت.
 |
بازسازی آزمایشگاه می تواند از جنبه های متعدد مورد بررسی قرار گیرد؛ اما به احتمال بسیار زیاد اولین موردی که در این زمینه به ذهن اکثریت افراد می رسد، نوسازی آزمایشگاه در حوزه تجهیز آن به دستگاه های جدید و مدرن است. در رابطه با این جنبه و دیگر ابعاد مهم در حوزه نوسازی و بازسازی آزمایشگاه ها در ادامه صحبت خواهیم کرد.
 |
هدف فعالیت آزمایشگاه ها همانطور که از نام آن ها پیداست، انجام یک سری آزمایشات بر روی برخی مواد و ارائه تجزیه و تحلیل صحیح و دقیقی از وضعیت آن هاست. برای عملی کردن این هدف نیز نیاز به تجهیزاتی می باشد که بتوانند در جهت عملی کردن این هدف کمک کنند. اگر چنانچه تجهیزات مورد استفاده در آزمایشگاه، به دلایل مختلف اعم از گذشت مدت زمان طولانی از آغاز مصرف آن یا بروز نقص در برخی اجزای آن در اثر عوامل عمدی یا سهوی، دچار افت کیفیت در عملکرد شده باشد، مطمئناً نتایجی که از انجام آزمایش با استفاده از آن ها حاصل می شود، دقت و صحت کافی را نخواهند داشت و این مسئله می تواند تاثیرات بسیار نامطلوبی را هم بر اعتبار آزمایشگاه و هم بر افرادی بگذارد که نتایج اشتباه را دریافت می کنند. از این رو لازم است با بررسی های دوره ای تجهیزات و در صورت نیاز از طریق بازسازی آزمایشگاه، تلاش کرد تا نتایج حاصله، نتایج صحیحی باشند و به نوعی بازدهی و بهره‌وری فعالیت آزمایشگاه ارتقا یابد. علاوه بر نوسازی آزمایشگاه با تجهیزات و دستگاه های نو، می توان تهیه دستگاه های به روز و مدرن که آزمایشات بیشتری توسط آن ها قابل انجام است و گزینه های بیشتری را پوشش می دهند را نیز در دستور کار قرار داد.
.
 |
در بسیاری مواقع قبل از خریداری تجهیزات مورد نیاز آزمایشگاه و انتقال آن ها به داخل محیط، لازم است به دلایل مختلف از جمله فرسودگی ساختمان آزمایشگاه یا عدم وجود فضاهای کافی و مورد نیاز آزمایشگاه در ساختمان فعلی، سازه آن مورد بازبینی و بازسازی قرار گیرد.
 |
بررسی وضع موجود و نیازسنجی
زمانی که تصمیم به بازسازی ساختمان گرفته می شود، ابتدای امر می بایست نیازسنجی کاملی از اتاق های ضروری و مورد نیاز در آزمایشگاه و نیز ابعاد آن ها با توجه به ابعاد تجهیزاتی که قرار است در آن ها استقرار یابد و نیز فضای کافی جهت حضور و فعالیت کارشناسان و پرسنل آزمایشگاه، صورت پذیرد. پس از مرحله نیازسنجی، نوبت به مقایسه آن با فضای موجود می رسد. در واقع به جهت صرف بهینه ترین و اقتصادی ترین بودجه، لازم است از فضاهای موجود به شکل حداکثری بهره گیری شود. با این کار جلوی تخریب های اضافی یا ساخت مجدد برخی قسمت ها گرفته خواهد شد و در هزینه های نهایی بازسازی آزمایشگاه صرفه جویی به عمل خواهد آمد. آزمایشگاه ها بنا به نوع فعالیت قابل انجام توسط آن ها اعم از آزمایشگاه های صنایع غذایی، داروسازی، پزشکی و ... از نظر تعداد اتاق ها یا سالن ها و فضاهای انبار مورد نیاز، با یکدیگر تفاوت دارند. پس از تعیین تعداد بخش های مورد نیاز، لازم است ابعاد هر یک از نظر طول و عرض و مساحت کف و ارتفاع سقف آنها نیز مشخص گردد. با در دست داشتن یک پلان و طرح جامع از خواسته های کارفرما و نیازهای طرح، می توان تصمیمات بهینه تر و مطلوب تری را در اجرایی و عملیاتی کردن پروژه بازسازی یا نوسازی اخذ نمود.
مقاوم سازی سازه
نکته مهم در حین بازسازی آزمایشگاه در بعد ساختار سازه ای آن، توجه به مقاوم سازی ساختمان و بررسی استحکام عناصر باربر و پی و فونداسیون سازه می باشد. از آن جایی که منابع مالی بسیاری از تجهیزات گرفته تا مواد و منابع آزمایشگاهی و جان افراد فعال در محیط، با هدف بهبود وضعیت و بهره‌وری آزمایشگاه صرف می شوند، لذا سازه اصلی ساختمان نیز می بایست به حدی مقاوم و مستحکم باشد تا ایمنی کافی را جهت دستیابی به تمامی اهداف فوق تأمین نماید.
شاید فکر کنید بازسازی آزمایشگاه امری هزینه بر بوده و صرفه اقتصادی ندارد. در حالی که این‌چنین نیست. یکی از مزایای مهم بازسازی آزمایشگاه ها، صرفه جویی در مصرف انرژی می باشد. هنگامی که سازه ساختمان مورد بازسازی قرار می گیرد و از تأسیسات استاندارد در زمینه پیشگیری از هدر رفت انرژی گرمایشی و سرمایشی نظیر پنجره های دو جداره، سیستم های کم مصرف و ... بهره گیری می شود، این صرفه جویی در هزینه در دراز مدت تأثیر بسیار مثبت خود را نشان خواهد داد. همچنین تجهیز و نوسازی آزمایشگاه با دستگاه های جدید که همگی از استانداردهای بین المللی در حوزه سازگاری با محیط زیست و مصرف بهینه انرژی برخوردارند، می تواند عامل مهم و مؤثری در کاهش هزینه های جاری یک آزمایشگاه باشد. خصوصاً اگر تجهیزات و لوازم به کار گرفته شده در آزمایشگاه ها، به موقع مورد نوسازی قرار گیرند، هم هزینه های کمتری در آینده جهت خرید دستگاه های گران تر به مدیران وارد خواهد شد و هم اعلام نتایج دقیق آزمایشات توسط این دستگاه ها، انگیزه و اطمینان بیشتری به کارکنان و نیز مراجعه کنندگان به آزمایشگاه خواهد بخشید و این ها همه یعنی ارتقای سطح بهره‌وری.
 |
بازسازی آزمایشگاه؛ پروژه ای برای ارتقای سطح بهره‌وری
در فرایندهایی مثل نوسازی که قرار نیست ساختمان به کلی تخریب شود لازم است شما اولویت خود را برای تغییرات بنا از ابتدا مشخص کنید. مخصوصا اگر میزان بودجه ای که در این رابطه در نظر گرفته اید محدود است این کار بسیار به شما کمک خواهد کرد. تمامی کارهای لازم را لیست کنید و از کارشناسان بخواهید مناسب ترین اقدامات را با حداقل هزینه برای رسیدن به اهداف شما پیشنهاد دهند.
البته گاهی اوقات شما مشکلی برای تامین بودجه اقدامات نوسازی ساختمان خود ندارید و یا قصد دارید ساختمان خود را به فروش برسانید در این صوورت تنها کافی است خواسته های خود را به طراحان این زمینه بازگو کنید و بقیه فرایند را به آنها بسپارید.
